Bezpieczeństwo przy pracy na obrabiarkach do drewna

Ci wszyscy, którzy dziś pracują z drewnem, nawet hobbiści, używają obrabiarek do drewna lub co najmniej narzędzi obrabiających. Opis budowy i posługiwania się nimi znaleźć można w licznych publikacjach. Mimo to, w tym miejscu musimy wspomnieć o zasadach bezpiecznej pracy przy użyciu obrabiarek i elektronarzędzi. Statystyki wypadkowości wskazują, że najwięcej urazów występuje przy obrabiarkach do drewna, z których najniebezpieczniejsza jest pilarka tarczowa.

Co więc robić, aby zapobiegać jakimkolwiek urazom? Pierwszym warunkiem jest przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa pracy przy każdej obrabiarce. Drugim podstawowym warunkiem jest pełne skoncentrowanie się na pracy, przewidywanie możliwości różnego zachowania się obrabianego materiału, zakleszczenia, odbicia itd. Trzecim warunkiem jest porządne przygotowanie maszyn (ostre narzędzia robocze, zamocowane osłony i używane inne pomocnicze urządzenia ochronne).

Nawet przy ręcznym obrabianiu może dojść do urazu, jednakże nie są one tak częste i tak ciężkie jak przy obróbce maszynowej. Porządek na stanowisku pracy, niezbędna powierzchnia robocza, na której znajdują się tylko potrzebne do wykonania danej operacji narzędzia, to dalsze warunki bezpiecznej pracy oraz dobrej organizacji stanowiska roboczego sprzyjające płynnej produkcji. Przykład rozmieszczenia narzędzi ręcznych i mechanicznych przedstawiono na rysunku.

Rozmieszczenie narzędzi na ścianie; do ściany jest przykręcona płyta wiórowa, do której przymocowano haki, kolki i kształtki dopasowane do kształtu narzędzi. Płyta wraz z narzędziami jest pomalowana metodą natryskową. Kontury narzędzi na płycie ułatwiają ich powrót na właściwe miejsce.

Niepotrzebne urazy

Nie wszystkim wypadkom daje się jednakowo zapobiegać. O wiele trudniej przewidzieć np. zakleszczenie materiału lub niektóre ukryte wady maszyn i narzędzi roboczych. O wiele łatwiej przewidzieć niektóre tzw. urazy zbyteczne, do których dochodzi z najrozmaitszych powodów. Wymieńmy kilka przykładów.

Wkrótce po skończeniu pracy i wyłączeniu pilarki tarczowej robotnik sięgnął ręką do obracającej się jeszcze tarczy piły, aby sprawdzić, czy nie przegrzała się. W tym momencie pilarka miała dość wysokie obroty. Robotnik w ten sposób postradał trzy palce prawej ręki.

Inny przykład: jeden z pracowników sprawdzał stan ostrzy pilarki tarczowej, a drugi w tym czasie, bez sprawdzenia, czy włącznik znajduje się w pozycji „wyłączone”, wsunął wtyczkę przewodu do gniazda zasilającego pilarkę. Skutek — głęboko skaleczone palce. Kto był w tym przypadku winien? Czy ten, który nie sprawdziwszy pozycji wyłącznika sprawdzał ręką stan ostrzy, czy ten, który nie upewniwszy się o pozycji wyłącznika wsunął przewód do gniazda, czy może ten, który pracował na poprzedniej zmianie i maszynę wyłączył wyciągając przewód z gniazda zasilającego? Błąd popełnili wszyscy, ale największy ten, który ręką kontrolował stan ostrzy, nie zabezpieczając się przed przypadkowym włączeniem obrabiarki, tzn. przed wsunięciem wtyczki do gniazda zasilającego.

Niedokręcone noże, jedynie swobodnie wsunięte w wał strugarki, po włączeniu „zabrały ze sobą” część stołu. Można się domyślać skutków, gdyby dosięgły człowieka.

Przykłady różnych urazów i ich przyczyn można by mnożyć. Tych kilka niech stanowi przestrogę dla potencjalnych ofiar wypadków.

Przepisy bezpieczeństwa i rady dla osób pracujących z podstawowymi obrabiarkami do drewna

Pilarka tarczowa

1. Klin rozwierający za tarczą piły może być maksimum 0,5 mm cieńszy od szerokości rzazu. Klin uniemożliwia zakleszczenie piły w rzazie i odbicie materiału w kierunku osoby obsługującej pilarkę.

2. Ochronna osłona piły uniemożliwia kontakt ręki z tarczą piły oraz chroni oczy przed trocinami i różnymi odrzynkami.

3. Przy docinaniu materiału przerzynanego wzdłuż, użyjcie łopatki posuwowej z graniastym wycięciem!

4. Nie przysuwajcie palców w pobliże tarczy pilarki!

5. Przy posuwie materiału nie trzymajcie nigdy palców w płaszczyźnie piły! Przy ewentualnym rozszczepianiu drewna zmierzałyby one bezpośrednio do tarczy piły.

6. Nie stójcie nigdy w płaszczyźnie piły!

7. Odrzynków nie pozostawiajcie na stole; usuńcie je ze stołu zawsze łopatką, nigdy ręką! Nie usunięte odrzynki może piła odbić w twarz pracownika.

8. Nie odchodźcie od obrabiarki, dopóki nie zatrzyma się tarcza piły!

9. Stosujcie zawsze pilarki tarczowe z dobrze naostrzonymi i rozwartymi zębami!

10. W pobliżu dużych sęków, pęknięć i odchylenia włókien zwolnijcie posuw i wytężcie uwagę na wykonywaną operację!

Pilarka taśmowa

1. Piła taśmowa musi być dostatecznie napięta i prowadzona w o-słonie.

2. Nie należy obrabiarki przeciążać nadmiernym naciskiem na brzeszczot.

3. Przytrzymując przerzynane drewno, należy palce trzymać z dala od piły taśmowej.

4. Podczas pracy pilarki na stole nie powinno się wykonywać innych czynności.

5. Do przerzynania długich desek należy używać stojaka podporowego.

6. Po stwierdzeniu „bicia” piły taśmowej należy obrabiarkę natychmiast zatrzymać, gdyż prawdopodobnie naderwała się taśma.

7. Jeżeli brzeszczot piły taśmowej spadnie z kół napędowych, należy odskoczyć od obrabiarki i natychmiast ją wyłączyć. Do stołu można ponownie podejść po całkowitym zatrzymaniu się napędu obrabiarki.

Strugarka wyrówniarka

1. Podczas strugania krótkich elementów należy ustawić mały posuw, a drewno przesuwać łopatką.

2. Nie wolno usuwać wiórów ze szczeliny między wałem a stołem w trakcie pracy obrabiarki.

3. Obrabiane drewno należy pewnie trzymać w ręku! Nie rozstawiać palców!

4. Należy stosować osłonę ochronną nad głowicą strugającą.

5. W trakcie posuwania drewna ręka nigdy nie może znajdować się w pobliżu głowicy ani nad nią. Dlatego początkowo obie ręce powinny dociskać obrabiany materiał do stołu. Lewa ręka z reguły powinna być w przodzie. Jak tylko znajdzie się ona kilka centymetrów przed wałem głowicy, należy przełożyć ją nad tylny stół, przesuwając obrabiany materiał prawą ręką. O ile długość obrabianego materiału na to pozwala prawa ręka po dojściu do wału powinna być również przeniesiona na tylny stół.

6. W trakcie obróbki materiału sękatego, z anormalnym przebiegiem włókien bądź pęknięciami, należy zwolnić posuw i uważać czy nie dochodzi do pęknięć, odszczepień lub złamań.

7. Zwiększoną uwagę należy zwrócić przy ustawianiu i dokręcaniu śrub mocujących noże! Po ich wymianie i przykręceniu należy sprawdzić ponownie ich zamocowanie.

8. W trakcie wymiany noży nie powinno się odchodzić od obrabiarki.

9. Należy stosować jedynie ostre noże! Noże stępione wywołują drgania materiału i wzrost niebezpieczeństwa wymknięcia się go spod kontroli rąk.

Strugarka grubościówka

1. Przy odbieraniu obrabianych elementów nie powinno się stać przodem do obrabiarki! Wyrzucony wiór lub sęk może zranić twarz.

2. Przy wymianie noży obowiązują te same zasady co przy wyrówniarce.

3. Przy wkładaniu elementów do obrabiarki nie należy stać na wprost, aby wyrzucony element (odbity) nie uderzył obsługującego.

by marcin