Środki do wykończania powierzchni

Środki do wykończania powierzchni

Obecnie produkuje się cały szereg wyrobów lakierniczych do drewna o różnym składzie i właściwościach, różnym sposobie przygotowania i różnych właściwościach powłoki. Już na wstępie można stwierdzić, że grubsza, wielowarstwowa powłoka zawsze jest lepsza. Nieładny wygląd cienkich lakierowanych powłok można obserwować na meblach, w których matowość powierzchni osiąga się stosując jedynie lakier nitrocelulozowy. Pory w drewnie nie są zamknięte, wnika do nich pył i powoduje zaciemnienie, a następnie zszarzenie powierzchni. Tylko twarde gatunki drewna, i to dokładnie wyszlifowane (uziarnienie 100 lub 120), mogą być powlekane cieńszą warstwą lakieru.

Panele drzewne mają wiele wspólnego z meblami. W wielu przypadkach są one uzupełnieniem płaszczyzn meblowych, lub stanowią samodzielną część wnętrza albo nawet ścian zewnętrznych. W meblarstwie coraz częściej w ostatnim czasie spotykamy się z matowym wykończeniem. Daje to drewnu bardziej naturalny wygląd, pozbawia je refleksów świetlnych.

Nie przekreślajmy jednak błyszczących powierzchni drewna — chodzi przecież o stuletnie tradycje, które ukształtowały smak, a o ile komuś podoba się połyskujące drewno, ma do dyspozycji cały szereg dobrych środków do zaspokojenia własnych upodobań. Nie należy jednakże zapominać o konieczności respektowania zasady dokładnego wygładzenia powierzchni przed lakierowaniem. Potrzeba ta jest po dwa-kroć konieczna, jeżeli chce się osiągnąć dobry efekt.

Bardzo istotne znaczenie ma liczba warstw powłoki lakierowanej. Dwie warstwy lakieru są niezbędnym minimum, nawet przy lakierach z wysoką zawartością suchej masy. Natomiast przy lakierowaniu przedmiotów przeznaczonych na zewnątrz pomieszczeń niezbędne są trzy warstwy powłoki.

Pierwsza warstwa stanowi właściwie przylepne podłoże. Większa część pierwszej warstwy powłoki wnika do porów drewna. Przy niektórych lakierach stosowanych do przedmiotów na zewnątrz stosuje się jednowarstwowy, bardzo cienki podkład z pokostu.

Przed naniesieniem dalszej warstwy lakieru należy dobrze wyschniętą poprzednią powłokę delikatnie przeszlifować drobnym papierem ściernym o uziarnieniu 80 lub 100. Czynność ta ma duże znaczenie, ale często bywa pomijana. Usuwa się w ten sposób odstające włókna drzewne, stwardniałe po nałożeniu pierwszej warstwy lakieru, zanieczyszczenia z pędzla a także pył osadzający się z powietrza. W wyniku przeszlifowania usuwa się wszystkie nierówności i powierzchnia pozostaje gładka. Pominięcie przeszlifowania powoduje kopiowanie wszystkich nierówności przy nanoszeniu dalszej warstwy lakieru i pozostawia wprawdzie połyskującą ale chropowatą powierzchnię.

Przy szlifowaniu lakierowanej warstwy dochodzi do porysowania powłoki, która traci połysk. Nie jest to jednak istotne, ponieważ po nałożeniu dalszej warstwy lakieru powierzchnia ponownie uzyska połysk, pod warunkiem jednakże usunięcia pyłu ze szlifowanej powierzchni. Nie jest to jednak takie proste, jak by się wydawało. Zmiotka ani ścierka drobnego pyłu nie usunie. Ze ścierki ponadto mogą wypadać włókna, które zwiększają szorstkość. Włókna długości 2—10 mm, nawet bardzo cienkie, powodują zwiększenie chropowatości i zdziwienie wykonawcy, tym większe, że zachowywał on wszystkie zasady czystości. Pył najlepiej usuwa się dobrze wyprawioną skórą z jelenia lub innego dzikiego zwierzęcia, którą od czasu do czasu należy wytrzepać. I jeszcze na koniec praktyczna rada. Chcąc uzyskać powierzchnię całkowicie pozbawioną śladów pyłu należy ostatnie „przetarcie” wykonać… dłonią, dokładnie wymytą mydłem. Nie jest to wprawdzie sposób czysto techniczny, za to bardzo skuteczny.

Przed naniesieniem ostatniej warstwy lakieru, której oczywiście nie będziemy już szlifować, należy przecedzić lakier, najlepiej przez kawałek nieuszkodzonej damskiej pończochy.

Obecnie omówimy niektóre, wybrane wyroby malarskie do drewna, ich własności, zastosowanie i sposoby nanoszenia. Z uwagi na ogólną tendencję zachowania naturalnego wyglądu drewna wykładzin ograniczymy się głównie do najpowszechniejszych wyrobów niepigmentowanych, przeważnie lakierów. Lakiery dają bowiem powłoki bezbarwne, przezroczyste, lub przeświecające.

Lakier nitrocelulozowy ogólnego stosowania służy do lakierowania mebli i innych wyrobów z drewna nie narażonych na wpływy atmosferyczne. Można go nanosić pędzlem lub natryskiem na powierzchnie nie gruntowane lub zagruntowane pokostem, roztworem kleju kostnego, wypełniaczem porów lub impregnatem. Do rozcieńczania stosuje się rozcieńczalnik nitro ogólnego stosowania. Lakier jest wytwarzany w dwu postaciach dających powłoki na połysk i mat.

Lakier nitrocelulozowy caponowy bezbarwny odznacza się wyjątkową właściwością. Nie zmienia naturalnego zabarwienia drewna. Stosuje się go jako warstwę zabezpieczającą pod inne lakiery celulozowe i chemoutwardzalne. Powszechnie stosowany przy wykończaniu posadzek z klepki i płyt mozaikowych. Sposób nanoszenia i rozcieńczania jest podobny jak lakieru ogólnego stosowania.

Lakier nitrocelulozowy podkładowy światłochronny bezbarwny zawiera składniki zabezpieczające drewno przed skutkami promieniowania słonecznego oraz przed przenikaniem do lakieru nawierzchniowego substancji żywicznych drewna iglastego. Lakier wypełnia pory, łatwo daje się szlifować i służy jako podkład pod lakiery chemoutwardzalne i celulozowe uretanowe. W przypadku stosowania pod lakiery chemoutwardzalne dodaje się do niego utwardzacz do wyrobów celulozowych uretanowych w ilości 88,5 cm³ na 1 dm³ lakieru. Lakier można nanosić pędzlem lub natryskiem po uprzednim rozcieńczeniu go specjalnym rozcieńczalnikiem do wyrobów celulozowych światłochronnych. Lakier jest polecany szczególnie jako podkład powłok ochronnych wykładzin z drewna iglastego na zewnątrz pomieszczeń.

Lakiery chemoutwardzalne na połysk Chemosil i półmat Chematosil są dwuskładnikowe. Dają powłoki twarde, o dobrej przyczepności, elastyczne, odporne na działanie wody, alkoholu, tłuszczów i zmiennych temperatur. Mieszaninę roboczą uzyskuje się, dodając do 1 dm³ lakieru 0,044 dm³ utwardzacza Utosil. Lakiery nanosi się pędzlem lub natryskiem po rozcieńczeniu rozcieńczalnikiem do wyrobów chemoutwardzalnych ogólnego stosowania. Nakłada się 2—3 warstwy na podłoże oszlifowane i pokryte lakierami nitrocelulozowymi (caponowym, ogólnego stosowania). Suszenie poszczególnych powłok trwa 4—6 h, natomiast suszenie końcowe 24 h. Chemosil i Chematosil stosuje się do lakierowania posadzek, wykładzin boazeryjnych, mebli itp.

Lakiery syntetyczne uretanowane Uretolux, Aurasil i Auratosil dają powłoki elastyczne, o dobrej przyczepności, odporne na wodę i wilgoć. Lakiery nanosi się pędzlem lub tiu tryskiem po rozcieńczeniu do lepkości roboczej benzyną do lakierów. Czas schnięcia lakierów uretanowych jest dość długi i wynosi 24 h, a ostatecznego suszenia — 48 h.

Do drewna w pomieszczeniach zamkniętych, suchych, pod lakier stosuje się podkład z lakierów nitrocelulozowych; natomiast do domków letniskowych, wykładzin na zewnątrz pomieszczeń, gruntowanie wykonuje się pokostem rozcieńczonym benzyną do lakierów w stosunku 1:1. Odpowiednio grubą powłokę uzyskuje się po 4—5-krotnym lakierowaniu. Uretolux daje powłoki z połyskiem, Aurasil — półmatowe a Auratosil — matowe.

Lakiery celulozowe uretanowane szybkoschnące są wyrobami dwuskładnikowymi. Lakier miesza się z utwardzaczem w stosunku 10:1 bezpośrednio przed użyciem. Dają one powłoki elastyczne, odporne na wodę i wiele substancji chemicznych. Nanosi się je pędzlem lub natryskiem na powierzchnie zagruntowane lakierem nitrocelulozowym podkładowym do szlifowania lub podkładowym światłochronnym. Lakiery te są wyrabiane w różnym stopniu zmatowienia.

Z pigmentowanych wyrobów malarskich do drewna najpowszechniejsze są podkłady i emalie celulozowe ogólnego stosowania występujące pod handlowymi nazwami Nitrolit i Nitromal. Są produkowane w wielu odcieniach i kolorach. Dają powłoki gładkie, elastyczne, przyczepne i odporne na działanie wilgoci. Nitrolit służy do pierwszego malowania powierzchni drewnianych pod emalie nitrocelulozowe. Nitromal zaś nakłada się na zagruntowane Nitrolitem podłoże (nie należy nakładać go bezpośrednio na drewno). Obydwa wyroby nakłada się w 1—2 warstwach pędzlem lub natryskiem po rozcieńczeniu ich rozcieńczalnikiem nitro ogólnego stosowania.

Emalie poliuretanowe ogólnego stosowania na drewno są dwuskładnikowe. Oba składniki miesza się na pół godziny przed użyciem w stosunku: 73 g składnika A z 27 g składnika B. Emalię nakłada się pędzlem lub natryskiem po uprzednim rozcieńczeniu rozcieńczalnikiem do wyrobów poliuretanowych, bezpośrednio na oszlifowane drewno. Chcąc zwiększyć trwałość powłoki można drewno najpierw zagruntować lakierem poliuretanowym do łodzi. Emalie poliuretanowe dają powłoki twarde, elastyczne, przyczepne, o wysokim połysku i wyjątkowej odporności na wpływy atmosferyczne. Są stosowane do malowania sprzętu pływającego, mebli ogrodowych, altan itp.