Wady drewna

Wady drewna

Panele z drewna z reguły bywają powlekane lakierami lub farbami transparentowymi. Ten rodzaj wykończenia nie kryje wad i niedoróbek, a wręcz je uwypukla. Aby właściwie postępować przy likwidacji wad lub łagodzić je, należy poznać ich rodzaj i częstotliwość występowania.

Sęki są zaliczane do podstawowych i najczęstszych wad drewna. Sęk to pozostałość podstawy gałęzi wyrastającej z pnia. W wyniku obłamania lub odcięcia gałęzi następuje uwolnienie zrostu i powstanie w tym miejscu tzw. sęka wypadającego (rysunek).

Rysunek. Powstanie i rodzaje sęków: a) sęk zrośnięty, b) część sęka zrośnięta, c) część sęka wypadająca

Mniejsze, zrośnięte sęki nie są uważane w panelach z drewna za wady, szczególnie dla takich gatunków, jak modrzew, sosna, świerk i daglezja, pod warunkiem że nie będą występować na krawędziach. Z estetycznego punktu widzenia niektóre zdrowe sęki można wykorzystać i uważać je za ozdobę. W panelach z litego drewna dębu, jesionu, wiązu i brzozy wszystkie sęki należy usunąć. Sposób wykorzystania sękatego drewna zostanie opisany w artykule o panelach z litego drewna. Przy obróbce sękatych desek, przede wszystkim przy struganiu i frezowaniu, ważne jest niewyrywanie włókien drzewnych w pobliżu sęka. Miejsc tych nie da się później naprawić. Większą uwagę należy również zwrócić przy wygładzaniu, po którym w sęku i okolicy sęka nie powinno być dołków i nierówności.

Sęki wypadające, jeżeli nie są czarne, nadpsute lub z cienką warstwą kory, można wkleić w otwór, szczególnie sęki modrzewia i świerka. Wklejanie sęków jest, z punktu widzenia estetyki, lepsze niż nawiercanie otworów i wstawianie w ich miejsce drewnianych kołków, tzw. korków. Duże sęki czarne, nadpsute należy usuwać.

Pęknięcia są również bardzo poważną wadą drewna. Pęknięcia czołowe tarcicy o głębokości 1—5 cm należy zawsze odciąć. Mniejsze pęknięcia wewnętrzne można wypełnić klejem i drewno ścisnąć ściskami. W ten sposób można całkowicie zlikwidować pęknięcie. Materiał z głębokimi i licznymi pęknięciami w zasadzie nie nadaje się do obróbki.

Pęcherze żywiczne są to płaskie, wypełnione żywicą szczeliny w drewnie modrzewia, sosny i świerka. W przypadku gdy rzaz przechodzi przez pęcherz — wycieka z niego żywica, często zdarza się to nawet już po polakierowaniu lub pomalowaniu. Dlatego zaleca się niestosowanie płaszczyzn rzazów z większą liczbą pęcherzy żywicznych w widocznych miejscach, np. jako czołowe płaszczyzny boazerii itp. Mniejsze pęcherze żywiczne można wyciąć ostrym dłutem wraz z okolicznym drewnem. Powstały rowek wypełnia się szpachlą drzewną o nieco ciemniejszym kolorze od drewna (drewno z czasem ciemnieje). Należy jednak zaznaczyć, że prawie nigdy nie uda się dobrać odcienia szpachli do drewna i z tym należy się liczyć.

Nienaturalne zabarwienie drewna jest skutkiem działania grzybów. Początkowa faza zgnilizny odznacza się zmianą zabarwienia drewna, co z reguły nie oznacza jeszcze pogorszenia własności mechanicznych. Wysuszenie drewna do właściwej wilgotności powoduje przerwanie procesu gnilnego i dalszego przebarwiania. Jednakże przebarwione drewno nie nadaje się na panele.

Gatunkiem szczególnie czułym na przebarwienie jest sosna (tzw. sinizna). Zasinione drewno sosny na panele nie nadaje się. Kiedy i w jaki sposób dochodzi do zasinienia drewna sosny? Najczęściej do zasinienia dochodzi wówczas, gdy nie okorowane kłody sosny przez dłuższy okres znajdują się w wilgotnym miejscu lub gdy w podobnych warunkach, bez przekładek, składowana jest tarcica. Wadzie tej można zapobiec przez prawidłowe ułożenie, z zadaszeniem, sztapli tarcicy, a przez to wysuszeniem do wilgotności poniżej 20%.

Biel jest jaśniejszą, obwodową częścią pnia większości gatunków drzew (podobnie jak ciemniejsza, środkowa część, zwana twardzielą). Grubość bielastej warstwy waha się od 2 do 10 cm i zależy od gatunku i wieku drzewa. U niektórych gatunków, np. dębu i robinni biel należy uważać za wadę i usuwać przynajmniej z widocznej strony paneli. Również drewno modrzewiowe powinno być pozbawione bielu, ponieważ jest znacznie jaśniejszy od twardzieli. W praktyce jednak drewno modrzewiowe rzadko pozbawione jest bielu. W każdym przypadku podczas wykładania drewnem modrzewiowym płaszczyzn na zewnątrz pomieszczeń należy usuwać biel. Biel sosny natomiast wykorzystuje się tak samo jak drewno twardzielowe.

Miejsca uszkodzone przez owady należy bezwzględnie usuwać, szczególnie z tarcicy suszonej w warunkach naturalnych. Tarcica suszona w suszarniach jest pozbawiona żywych owadów i ich larw. Jednakże tarcica ta może być wtórnie zaatakowana przez owady, podobnie jak suszona w sposób naturalny. Widoczne strony paneli z drewna nie powinny jednak zawierać śladów korytarzy po owadach.