Ostrzenie narzędzi
Ostrzenie narzędzi
Prawidłowe wykonanie dowolnej pracy w warsztacie gwarantują sprawne i ostre narzędzia. Wyszczerbione, zgięte i tępe uniemożliwiają osiągnięcie odpowiednich efektów pracy. Poza tym uzyskanie równych krawędzi obrabianych materiałów albo gładkich powierzchni jest praktycznie niemożliwe. Pamiętajmy, że kupowane w sklepach narzędzia nie są w zasadzie ostrzone, a więc to trudne i pracochłonne zadanie majsterkowicze muszą przeprowadzić we własnym zakresie.
Ostrzenie noża polega na równomiernym starciu krawędzi brzeszczotu z obu stron i nadaniu mu właściwego kąta ostrza, czyli kąta utworzonego przez ścianki krawędzi tnącej brzeszczotu.
Czas ostrzenia zależy od jakości osełki, stopnia stępienia noża i od wprawy ostrzącego. Podczas ostrzenia trzeba nóż co pewien czas odwracać, a osełkę zwilżać wodą. Do ostatecznego wygładzenia ostrza używamy marmurków zwilżonych wodą lub oliwą maszynową. Można również ostrzyć noże na szlifierce mechanicznej. Czynność tę należy wykonać z dużą ostrożnością, gdyż łatwo nóż rozhartować.
Ostrzenie dłut i noży do strugów przeprowadza się podobnie, tyle że przy tych narzędziach ostrzy się tylko powierzchnię ściętą ukośnie, odwrotną zaś stronę przeciera kilkakrotnie marmurkiem w celu jej wyrównania. Naroża noży do strugów trzeba nieznacznie zeszlifować, by nie pozostawiały zbyt ostrych śladów na powierzchni obrabianego drewna. Wyszczerbione ostrze dłuta lub noża struga zeszlifowuje się na tarczy szlifierskiej (rys.c).
Noże strugów najlepiej ostrzy się na dużym piaskowcowym, okrągłym kamieniu, tak zwanym toczaku, wprawionym w ruch korbą lub silnikiem elektrycznym. Podczas ostrzenia kamień zwilżamy wodą.
Sposób przyłożenia ostrza do powierzchni toczaka pokazano na rysunku a. Naostrzony nóż należy wygładzić (rys. b) na specjalnym marmurku (do nabycia w sklepach z materiałami ściernymi). Gładzimy obie powierzchnie ostrza, obficie zwilżając marmurek wodą. Podczas ostrzenia noży do strugów i dłut należy pamiętać, by nie zmienić kąta, pod jakim ostrze zeszlifowano fabrycznie.
Do ostrzenia wierteł używamy szlifierek ręcznych lub mechanicznych, tzw. ostrzarek. Ostrzenie polega na zeszlifowaniu powierzchni przyłożenia. Należy zachować jednakową długość krawędzi tnących, równe kąty w kierunku poprzecznym (kąt zaostrzenia), a oś wiertła powinna przechodzić przez środek krawędzi poprzecznej – przez środek ścinu. Nie jest to jednak takie proste. W związku z tym najlepiej korzystać z pomocy fachowca w warsztacie ślusarskim.
Przed ostrzeniem piły należy rozewrzeć jej zęby rozwierakiem. Praca ta wymaga pewnego doświadczenia, a zatem młodzi konstruktorzy powinni raczej zwrócić się o pomoc do fachowca stolarza. Źle rozwiedzione zęby piły znacznie utrudniają pracę. Piłę ostrzy się za pomocą pilnika trójkątnego. Ostrzenie polega na nadawaniu wszystkim zębom jednakowego kształtu i wysokości, a krawędziom tnącym – właściwego kąta.
Brzeszczot piły osadzamy w imadle pomiędzy dwiema listewkami, co tłumi drgania w czasie ostrzenia. Zęby piły ostrzymy przy ruchu pilnika „od siebie”, trzymając pilnik prawą ręką za trzonek, a lewą za czubek i przesuwając pomiędzy zębami. Na ogół pilnik prowadzimy prostopadle do brzeszczotu piły (rys. a). W piłach o zębach równoramiennych pochylamy go pod kątem 65° do osi podłużnej brzeszczotu. Ostrzyć należy tak długo, dopóki nie uzyskamy połysku wierzchołkowych krawędzi zębów. Dbajmy o to, by przy każdym zębie wykonać jednakową liczbę ruchów ostrzących pilnikiem.
A oto wskazówka dla majsterkowiczów, którzy pragną samodzielnie rozwodzić zęby piły: zęby rozwodzi się na przemian w obie strony od osi brzeszczotu (zależnie od rodzaju piły po 0,25-1,00 mm). Podczas tej czynności należy uważać, aby odchylenie zębów było jednakowe w obie strony (rys. b).
Ponieważ narzędzie w toku pracy ulega zużyciu, a często również zniszczeniu wskutek wadliwego użytkowania, młodzi majsterkowicze powinni przeprowadzać co jakiś czas systematyczne oględziny i konserwację posiadanych narzędzi. Łatwo przekonać się, że tylko sprawne narzędzia umożliwiają szybsze i lepsze wykonywanie pracy.
